Terug op Ground Zero

Voor het eerst in zo'n beetje twintig jaar was ik terug op Ground Zero in New York.

Op 11 september 2001 sliep ik toen het wereldnieuws zich voltrok. Het was rond half drie 's middags toen een van mijn vrienden me belde en zei dat ik de televisie aan moest doen. Ik was aan het bijkomen van een nachtdienst bij de NOS, en half slapend zette ik CNN aan. Ik schrok enorm van de beelden. Net als zovelen kon ik niet geloven dat er opzet in het spel was. En tegelijkertijd kon ik me niet voorstellen dat het een ongeluk was. Ik was sprakeloos.

Aanval

Het luchtruim van de VS ging dicht na 9/11 en dus was het moeilijk voor de NOS om verslaggevers naar Washington en New York te krijgen om de correspondenten bij te staan. Ik was toen nog geen correspondent maar buitenland-redacteur in Hilversum die vaak als verslaggever naar het buitenland ging. In 2000 had ik de correspondenten ondersteund bij de presidentsverkiezingen en dus had ik nog een geldig visum.

Begin oktober landde ik in Washington, waar ik de eerste week verbleef. 9/11 was inmiddels drie weken geleden, en de wereld hield de adem in voor de vergelding van de VS. President Bush had aangekondigd dat ie bin Laden zou uitroken. En dat begon op zondag 7 oktober 2001.

Ik zat in het parkje van Dupont Circle de krant te lezen toen ik telefoon kreeg van een collega in Washington: de aanval is begonnen. Iedereen rende naar het persgebouw van de EBU op M Street. Ik werd naar het Witte Huis gestuurd waar zich inmiddels een menigte had verzameld om te vieren dat de wraak was begonnen.

Kort daarna ging ik met de trein naar New York. Er was een grote herdenking aangekondigd op 11 oktober, een maand na de aanslagen. Ik schrok enorm van de ravage: nog altijd waren winkels helemaal met stof bedekt, zag je mensen met mondkapjes lopen, en het stonk er naar gruis. Het is een lucht die ik nooit vergeten heb.

Ground Zero was afgezet. Je kon in de verte de puinhopen zien liggen. Af en toe reden er brandweerauto's vandaan met vlaggen. Op straat werd geapplaudisseerd. Bij een kerk hingen allemaal papiertjes en foto's van vermisten. De stad was nog steeds in diepe rouw.

Terug

Ik ben nog een keer terug geweest naar Ground Zero om verslag te doen van de vijfde herdenking van 9/11, maar sinds die tijd niet meer. Dat is geen bewuste keuze geweest, het is er simpelweg nooit van gekomen.

Maar deze week zocht ik het op. Het was er druk, lange rijen mensen stonden te wachten totdat ze het museum in mochten. Ik vind het monument voor 9/11 erg indrukwekkend. Het zijn twee grote reflecting pools die precies op de plekken staan waar de Twin Towers stonden. Op de rand staan in het brons de namen van de slachtoffers geschreven. Een waterval stroomt naar een gat van bijna twintig meter diep. Ik ken het monument van de tv-beelden van de jaarlijkse herdenking. Om me heen zie ik heel veel jonge mensen die nog niet geboren waren toen 9/11 gebeurde. Steeds minder mensen kunnen het zich actief herinneren. En daarom is het belangrijk dat het monument er staat.

Oscars, ik was erbij - nou ja...

Vanavond of vannacht, hangt er vanaf waar je dit leest, zijn de Oscars. De Zweeds-Nederlandse cameraman Hoyte van Hoytema is genomineerd voor zijn werk aan de film Oppenheimer.

Toen ik nog correspondent was in Washington, keek ik graag thuis naar films met mijn vrouw. Vrijwel iedere avond moest ik van half tien tot een uur of één werken, behalve zaterdagavond. Er was namelijk geen Radio 1 Journaal op zondagochtend. De Oscars-uitreikingen waren voor mij een prima reden om in de weken ervoor de belangrijkste films nog even te bekijken. Sommige voor de tweede keer.

Ik monteerde vaak het geluid van de trailers al van de belangrijkste kanshebbers. De rest van de avond zat ik voor de buis terwijl ik alle overwinningsspeeches opnam. En dan ook goed kijken of er iets gebeurde dat het nieuws zou bepalen: een politieke opmerking, een verspreking en natuurlijk de winnaar die zo emotioneel werd dat er tranen vloeiden.

Het was nog best een haastklus, want de Oscar voor de beste film werd vaak pas rond middernacht uitgereikt. Dat is zes uur in Nederland, dus dan liep de tune al, werd de verbinding al gelegd door Hilversum, en terwijl ik met de regisseur aan het praten was, volgde ik ook de uitreiking. Als ik nog een paar minuten overhad, monteerde ik snel de overwinningstoespraak.

Daarna had ik vijftig minuten om een verslag in elkaar te zetten: fragmenten selecteren, teksten schrijven, inspreken en afmonteren. Na zevenen (1 uur 's nachts) dan weer even een gesprek met geluidsfragmenten en na half acht dan het verslag. De adrenaline stroomde door de aderen en dus was het makkelijk om na achten voor de derde keer live de uitslag te duiden. Ik had dan ook al de eerste krantenverslagen gelezen en dus werd het vaak ook wel weer een nieuw gesprek. Rond kwart over twee deed ik het licht in mijn studiootje uit en ging slapen.

Erbij

In 2006 was ik in Los Angeles om verslag te doen van de Oscars. De Palestijns-Nederlandse regisseur, Hany Abu-Assad was genomineerd met zijn film Paradise Now, in de categorie 'beste buitenlandse film'. De film gaat over twee vrienden die gerecruteerd zijn voor een zelfmoordaanslag in Tel Aviv. Het thema van de film lag zeer gevoelig en vanwege de link van de regisseur met Nederland probeerden we bij de uitreiking te komen.

Maar dat was niet echt te doen. In de zaal komen was onmogelijk, misschien heel even op de rode loper. ik herinner me dat ik op zoek was naar een kledingzaak om een tuxedo te huren, toen ik hoorde dat ook dat niet mogelijk was. We waren simpelweg te laat met accrediteren. Ik meen me te herinneren dat ik de aankomst van de limo's live in Met het Oog op Morgen heb verslagen, en dat ik daarna in mijn hotelkamer de ceremonie zag.

Paradise Now won geen Oscar. Laat op de avond zag ik Hany nog bij een zogeheten 'after party'. Ik heb hem kort geïnterviewd, en vloog snel terug naar Washington. Niet wetende dat dit de eerste en enige keer zou zijn dat ik 'erbij' was.

George Washington sliep hier

Afbeelding van George Washington met een mondkapje tijdens de COVID-pandemie (Eigen collectie - Mei 2020)

Deze week was het Presidents Day in de Verenigde Staten, de derde maandag in Februari. Ambtenaren hebben een vrije dag, de rest werkt gewoon door. Presidents Day is gekoppeld aan de geboortedag van de eerste president, George Washington. Tijdens zijn ambtstermijn werd er een korte vakantie afgekondigd om zijn verjaardag te vieren. In zijn laatste jaar als president, in 1797, sloegen ze de verjaardag over. De politieke verhoudingen stonden op scherp en de sfeer was er niet meer naar om de eerste president te eren.

Dat vond Washington zelf waarschijnlijk niet erg. Het vieren van verjaardagen met een vakantie riekte voor hem te veel naar iets wat een tiran zou doen. En daar waren ze nou juist net vanaf, in zijn ogen.

Meer dan honderd jaar later kwam de feestdag terug.

President Washington was geboren op 22 februari 1732, en dus kregen (rijks)ambtenaren vrij op die geboortedag. Het probleem was dat die dag soms midden in de week viel, en dat velen er een lange vakantie van maakten.

Maandagen

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw is een aantal van die bijzondere feestdagen verplaatst naar maandagen. Dat was om te voorkomen dat mensen midweeks er nog maar wat dagen bij smokkelden en dan ineens meer vakantie hadden. Bovendien voorzag het ook in een andere behoefte: om ook een eredag te hebben voor president Abraham Lincoln. Die was geboren op 12 februari en zijn geboorte wordt gevierd in sommige staten, zoals Illinois. Maar in de stad Washington is de formele naam van de feestdag Washington's Birthday.

Nu is Presidents Day dus één van de elf vaste vrije (maan)dagen voor overheidswerknemers. De andere tien zijn: Nieuwjaarsdag, Martin Luther King's Birthday, Washington's Birthday, Memorial Day, Juneteenth National Independence Day, Independence Day, Labor Day, Columbus Day, Veterans Day, Thanksgiving en Christmas.

Matrassen

En met die verplaatsing naar de maandagen kreeg het Amerikaanse bedrijfsleven zijn zin. Het driedaagse weekend is een prima gelegenheid om consumenten tot extra uitgaves te verleiden. En dus zijn er rond de maandagse vrije dagen steevast aanbiedingen. Wat me ieder jaar weer opvalt, zijn de aanbiedingen voor matrassen op Presidents Day. Waarom is dat? Is februari de maand van de winterslaap? Nee, maar het heeft er wel een beetje mee te maken.

De beddenindustrie heeft ontdekt dat winter de beste periode is om matrassen te verkopen. Consumenten schaffen later in het jaar liever andere producten aan, schrijft Market Realist. Speelgoed en electronica rond kerst, een auto na het innen van belastingteruggave, etc. Er was eigenlijk geen goed moment voor het product waar je een groot deel van je leven slijt. En dus zet de beddenindustrie in op februari.

Hoe zou George Washington het vinden? Hij was wars van commercialisering, maar hij was ook een man die z'n hele leven veel reisde. En dus in vele bedden sliep. Veel huizen claimen nog steeds "George Washington slept here". In dat opzicht zijn de beddenkoopjes op zijn verjaardag nog niet zo raar.

Superbowl roept herinneringen op

Vanavond is de Superbowl. Hoewel ik niet echt een superfan ben, kijk ik deze wedstrijden wel ieder jaar op tv. Als correspondent deed ik ieder jaar kort verslag op de radio, meestal in de vorm van een korte audiocompilatie. American Football is in Nederland geen grote sport en de luisteraars waren geïnteresseerd in wie er in de pauze optrad, niet wie de wedstrijd won. Het was nog best een stressklus want de wedstrijd begint na middernacht in Nederland en kon uitlopen tot 4 uur 's ochtends. En dan moest ik het verhaal afmaken terwijl de ochtendploeg van het Radio 1 Journaal al binnenkwam. Wel een kick als het dan toch nog op tijd af is. Tijdens mijn Parijse periode verdween de NFL helemaal naar de achtergrond.

In mijn huidige functie is sport steeds belangrijker aan het worden. De VS is in 2026 mede-organisator van het WK Voetbal (samen met Mexico en Canada) en in 2028 worden de Olympische Spelen gehouden in Los Angeles. En dat levert kansen op voor internationale bedrijven, waaronder Nederlandse. Reputatie-onderzoek wijst bovendien uit dat Amerikanen ons zien als een sportief land. Dus we zijn ook op sportgebied logische partners.

Opnieuw Katrina

Het vorige blog ging over Katrina en een van de belangrijkste symbolen van de ellende was het American Football-stadion de Superdome in New Orleans. De Superdome was door de overheid aangewezen als de schuilplaats voor mensen die de stad niet tijdig konden ontvluchten. Helaas was de schuilplaats zelf niet opgewassen tegen het natuurgeweld: de stroom viel uit, er was geen stromend water meer en onvoldoende personeel om de orde te bewaken.

In de New York Times van 8 augustus 2006 las ik interviews met enkele medewerkers in de Superdome. Ze vertelden over de paniek, de chaos en de erbarmelijke omstandigheden waaronder de mensen moesten leven. Onder de medewerkers was ook een Nederlandse Amerikaan, Benny Vanderklis, hoofd Beveiliging van het stadion. Hij was in 1989 vanuit Nederland naar Amerika verhuisd. Volgens het Amerikaanse leger zijn in en om de Superdome tien mensen omgekomen.

Ron Linker in de Superdome, vijf jaar na Katrina (zomer 2010)

Eind augustus 2006 was ik terug in New Orleans, een jaar na de storm. Het was de vooravond van een grote herdenking. In de Superdome sprak ik met Vanderklis die nog emotioneel was. Vooral omdat hij zich zo hulpeloos voelde: hij kon de slachtoffers niet helpen. Ik had ook nog een gesprek met Jan Aalders, die in 1953 reddingwerker bij de Watersnoodramp in Nederland was geweest en nu dus in New Orleans woonde. Hoe klein kan de wereld zijn?

71 jaar na de Ramp

Deze week is het 71 jaar geleden dat een zware noordwester storm de Nederlandse treft tijdens springtij. Meer dan 1800 Nederlanders verdrinken door de overstromingen.

In Zeeland stroomt het zeewater vooral op Schouwen-Duiveland, Sint-Philipsland, Tholen en delen van Noord- en Zuid-Beveland de polders in. Het water verrast de Zeeuwen in de slaap in de nacht van zaterdag op zondag. Op zondagochtend worden de eerste reddingsacties in gang gezet. Maar het ergste moet dan nog komen. Want 's avonds wordt het opnieuw vloed en dat betekent dat het water opnieuw stijgt. Uiteindelijk komen er in Nederland zo'n 1800 mensen om het leven, onder wie ruim 800 Zeeuwen.

Ik heb een deel van mijn jeugd doorgebracht in Middelburg, en iedereen die er wel eens geweest is, kan zich misschien nog de strepen herinneren die op de muren staan van oude huizen. Zo hoog heeft het water gestaan. Ik heb eerst gedacht dat het door de Watersnoodramp kwam, maar Middelburg is overstromingen toen bespaard gebleven.

(In de Tweede Wereldoorlog hebben de Geallieerden Walcheren onder water laten lopen om de aftocht van de Nazi's van Walcheren te versnellen, en de strepen op de muren tonen het waterpeil van 1944.)

Foto gemaakt met de voorloper van de iPhone in de stromende regen (29 augustus 2005, Katrina, Louisiana)

Katrina

Vele jaren later, op zaterdag 27 augustus 2005 werk ik als (radio-)correspondent voor de NOS in Washington. De telefoon gaat en producer Hans van den Nieuwendijk overtuigt me om samen met hem naar New Orleans te gaan waar Hurricane Katrina ligt voor de kust. De burgemeester had net tot evacuatie opgeroepen van de stad. En als zo'n half miljoen Amerikanen op de vlucht slaan, is dat meteen wereldnieuws. Ongeacht of de orkaan nou wel of niet New Orleans zal treffen. Die zaterdagavond reizen we naar Jackson, Mississippi en van daaruit nemen we de huurauto richting het gebied. Het is een surreëel schouwspel: de ene kant van de snelweg is compleet gevuld met auto's, de andere kant - het rampgebied in dus - is helemaal leeg. De orkaan komt in de nacht van zondag op maandag aan wal. Hotels zijn er niet meer, dus Hans en ik slapen in de auto. We hebben jerrycans benzine die we ruilen om belminuten te krijgen op de satelliet-telefoon van Spaanse journalisten. Op die manier konden we toch de uitzendingen bedienen. Gedurende twee weken wordt steeds duidelijker hoe groot de schade is. We bezoeken de Superdome en het Convention Center waar hulpverleners de handen vol hebben. In het plaatsje Biloxi zien we op het strand tientallen aangespoelde eenarmige bandieten liggen, afkomstig van een casinoboot voor de kust. Een grote stalen boot is in het centrum van het stadje neergekwakt, dwars door een parkeergarage heen.

Net als bij de Watersnoodramp in 1953 vallen door Katrina in het zuiden van de Verenigde Staten veel doden: zo'n 1800. De Amerikaanse overheid nodigt vrijwel direct Nederlandse ingenieurs van Rijkswaterstaat uit om advies te geven. Die eerste adviezen monden uit in een goeie samenwerking. De ambassade brengt Nederlandse en Amerikaanse gesprekspartners met elkaar in contact. Vooral op lokaal niveau, in de Amerikaanse kuststeden werken Nederlanders en Amerikanen samen aan kustbescherming.

MLK en Nederland

Morgen (maandag 15 januari 2024) is het de verjaardag van Martin Luther King jr. Voor veel Amerikanen is het een vrije dag: overheidsinstanties sluiten de deur om het leven van MLK te vieren en ter herdenken.

Ik wil iets schrijven over haakjes van MLK met Nederland. Wist je bijvoorbeeld dat Martin Luther King in Nederland is geweest? Zijn leidende rol bij de burgerrechtenbeweging oogstte wereldwijd veel bewondering. Op 15 augustus 1964 sprak hij op een bijeenkomst van de Europese Baptistenfederatie in Amsterdam. En een jaar later in 1965 gaf hij in oktober een toespraak op de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Eerbetonen aan MLK vind je op allerlei plekken. Op de ambassade hebben we de afgelopen jaren meegeholpen met de restauratie van het *Netherlands Carilon* even buiten Washington, DC. We hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om van het carillon een zogeheten *grand carillon* te maken. Ik ben allesbehalve een expert, maar ik heb me laten vertellen dat het instrument daardoor bespeelbaar is geworden voor een grotere groep beiaardiers. Drie extra klokken zijn erbij gekomen, en eentje daarvan is genoemd naar MLK, als eerbetoon aan de invloed die hij heeft gehad op de wereld.

Martin Luther King jr. zou 95 dit jaar zijn geworden. Op 4 april 1968 werd hij vermoord in Memphis, op het balkon van het *Lorraine Motel* waar logeerde. Op 4 april 2007 was ik in Memphis om de verkiezingscampagne van Obama te volgen. Dankzij producer Sander Warmerdam kon ik iemand interviewen die op het balkon stond: de dominee Billie Kyles. We spraken elkaar op het balkon. Hij zag King sterven, en lange tijd heeft hij zich afgevraagd waarom God hem daar op dat moment naar toe had gebracht. Zijn antwoord kwam enkele jaren later. "Ik was daar om getuige te zijn", zei hij, "dat je de dromer kunt doden, maar niet de droom".

Genoten van de Tour

De dag na het einde van de Ronde van Frankrijk is altijd een klein zwart gat. Ineens is er geen etappe meer, geen beelden meer van schitterende plekjes in Frankrijk, geen afzien meer voor de renners. En voor mijzelf als tv-bewonderaar in de VS: geen ochtendroutine meer. Sinds vorig jaar kun je aanhaken bij de Tour de France Femmes, dus is er geen zwart gat meer, maar desalniettemin een mooi moment om even terug te blikken op de herentour
Vanwege het tijdverschil met Frankrijk is de Tour hier altijd in de ochtend. Perfect voor mij: als de etappe gedaan is, heb je nog de hele dag voor je. Toen ik net in Amerika woonde, kon ik m'n geluk niet op. In 2005 keek ik het slot van de etappes vaak vanuit bed, met een kop koffie en een broodje. Heerlijk! Dat was overigens de laatste keer dat Lance Armstrong won, met doping, maar dat wist ik toen nog niet.
De Tour is natuurlijk een lange reclame-spot voor Frankrijk. Altijd al geweest. In 1980 zag ik mijn eerste Tour (met dank aan mijn klasgenootje Misja van Gilst en het bordspel Homas Tour), en jaar in jaar uit zag ik het mooiste van Frankrijk aan me voorbijtrekken. Ongetwijfeld speelde het mee om ja te zeggen tegen het NOS-aanbod om in 2011 correspondent in Parijs te worden. Het vooruitzicht dat de Tour letterlijk om de hoek zou zijn. In de eerste zomer ben ik met mijn gezin naar de Champs-Elysées gegaan om de laatste rit te zien. We zaten op een goeie plek en zagen de renners zestien keer langs zoeven. De Australiër Cadel Evans won de Ronde toen, de massasprint in Parijs werd gewonnen door Mark Cavendish. Het jaar erna gingen we naar de voorlaatste etappe even buiten Parijs: een tijdrit. Ik dacht in eerste instantie: 's ochtends naar de etappe met mijn zoontje, en dan 's middags de favorieten op de buis zien. Maar we vonden het zo gezellig in het dorpje, we hadden goeie plekken dus we zijn de hele dag daar gebleven. Voor mij als superfan een hoogtepunt, hoewel ik later nog veel dichter bij de renners zou komen.

GENOTEN

Anno 2023 heb ik genoten van de Tour. Ik moet zeggen dat na de onthullingen over Lance Armstrong mijn liefde voor de Ronde bekoelde. Ik werd er een beetje cynisch over en voelde me bedrogen. Niet alleen door Armstrong, maar feitelijk door alles en iedereen rondom de Tour.
Tijdens COVID keerde de liefde terug, met name in de zomer van 2020 door de spannende ontknoping in de tijdrit: de piepjonge Tadej Pogačar versloeg de gedoodverfde favoriet Primož Roglič. Pogačar was geen eendagsvlieg en won het jaar erop nogmaals. In het jaar daarop moest ie z'n meerdere erkennen in de Deen Jonas Vingegaard. Kenners meenden dat Pogačars ploeg niet opgewassen was tegen de machine van Vingegaard. In 2023 moest dat anders, vonden ze.
Ook in 2023 was Vingegaard de beste. Het team van Pogačar was versterkt, maar het mocht niet baten. Het team van Jumbo-Visma was minstens zo goed. Ik dacht altijd dat ze Roglič zouden missen: immers het samenspel van Vingegaard en Roglič bracht Pogačar in 2022 ten val. Maar in 2023 werd de Sloveen gesloopt zonder zijn landgenoot.
Voor Amerikanen viel er veel te genieten dit jaar. Het begon met Neilson Powless die in de tweede etappe aanviel en de bolletjestrui won. Hij zou het tricot tien dagen dragen in de Tour, en daarmee gaf ie een Amerikaans teintje aan de Ronde van Frankrijk. In de geschiedenis van de Ronde was het niet eerder voorgekomen dat een Amerikaan King of the Mountains werd, dus Powless was bezig met een bijzondere prestatie. Powless is de eerste native American die deelneemt aan de Tour dus ook in dat opzicht een unieke renner. Uiteindelijk moest hij het afleggen tegen de Italiaan Giulio Ciccone die simpelweg sterker was in het hooggebergte.

Kuss

Zoals zo vaak waren de bergen ook dit jaar de beslissende factor in de race. Wat een prachtig parkoers trouwens. Niet de eerste week een serie massasprints, maar meteen vanaf dag één de heuvels in.
Daar heb ik ook wel bijzondere herinneringen aan. 2013 was het jaar van Bau en Lau, van Bauke Mollema en Laurens ten Dam die onverwachts een uitstekende Ronde reden. Op quatorze juillet ging de race naar de Mont-Ventoux en de NOS wilde graag een verslag langs de kant van de weg. Daar zei ik geen nee tegen.
Met mijn cameraman Jean-Jacques Feron was ik al vroeg op pad. Het werd een geweldige dag waarbij we een groepje Nederlandse fans volgden aan de voet van de Mont-Ventoux. Precies de flankerende reportage die aansloot bij het wedstrijdverslag dat de collega's van Studio Sport maakten. De renners kwamen langs en de klim begon. Maar toen het tijd was om te gaan monteren, met het oog op het Achtuurjournaal, raakten we - leken die we waren - volledig vast in de Tourkaravaan. We konden geen kant meer op, en ik voelde de deadline dichterbij komen. Het vele netwerken gedurende de dag, op zoek naar Nederlandse fans, bracht uitkomst. Jean-Jacques en ik waren een Nederlander tegengekomen die verderop een prachtig huis had. We vroegen of we bij hem mochten monteren en werken. Hij redde de uitzending. Jean-Jacques en ik zaten prinsheerlijk achter de computer in de achtertuin uit te kijken op het zwembad. Ik had 's ochtends thuis in Parijs in de gauwigheid nog een rennertje van Homas Tour in mijn broekzak gestoken. Dat werd uiteindelijk het eindshot van de reportage. Mollema en Ten Dam kwamen op een kleine achterstand van ritwinnaar Chris Froome binnen.
Tien jaar later had Pogačar had geen schijn van kans in de Tour van 2023: in de meeste analyses lees je dat ie simpelweg te weinig getraind had na een val in Luik-Bastenaken-Luik. En hij stuitte op de Man met de Hamer op de col de Loze.
Zelf denk ik ook dat een Amerikaan de nagel in Pogačars doodskist is geweest: Sepp Kuss. Voor de zoveelste maal was hij de meesterknecht van Jumbo-Visma in de bergen. De man uit Colorado, opgegroeid in de Rocky Mountains, zoon van een wintersport-coach, is in z'n element als het omhoog gaat. In de Giro had hij Roglič al aan de zege geholpen, in de Tour Vingegaard. De laatste man die voor Vingegaard tempo ging rijden. Sloopwerk voor de concurrentie. Pogačar wist met korte demarrages Vingegaard nauwelijks in de problemen te brengen, en het constante hoge tempo van Kuss en de Jumbo-Visma's berokkende misschien onbewust meer schade dan gedacht. Met Kuss in de ploeg als helper in de bergen heeft Jumbo-Visma inmiddels al vijf grote rondes gewonnen.
Kan de Amerikaan voor eigen kansen gaan? Experts denken dat hij tekort schiet in de tijdritten. Eerder was er wel gedacht aan kopman-rol voor Kuss maar voor hem kwam het als een bevrijding toen de ploegleiding hem vertelde dat hij dat niet (meer) hoefde te ambiëren. Ik vind dat jammer. Ik denk dat Kuss in staat is om de eerste Amerikaanse King of the Mountains te worden. Misschien iets voor volgend jaar?